Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), dijital denetim sürecinde yeni bir dönemi başlattı. Yapay zeka destekli sistem, banka hesapları üzerinden yapılan açıklamasız ya da belirsiz para transferlerini mercek altına aldı. Özellikle “kira” ya da “diğer” gibi genel açıklamalar artık riskli işlem olarak sınıflandırılıyor. Uzmanlar uyarıyor: Bugün yaptığınız bir işlem, yıllar sonra vergi borcu olarak karşınıza çıkabilir!
Yapay Zeka Sistemi Devrede: Gözden Kaçan İşlem Kalmayacak
Yeni sistem, banka hesap hareketlerini detaylı şekilde analiz ediyor. Özellikle mobil bankacılık üzerinden yapılan para transferlerinde açıklama kısmında yer alan ifadeler büyük önem taşıyor. “Diğer” seçeneğiyle gönderilen tutarlar, sistem tarafından kira geliri gibi algılanabiliyor. Beyan edilmeyen bu tür ödemelerse doğrudan incelemeye alınıyor.
Gelir İdaresi, bu işlemleri “riskli işlem” olarak sınıflandırarak, otomatik denetim sürecini başlatıyor. Denetim sonunda hem para gönderen hem de alan kişiye e-tebligat gönderiliyor.
Binlerce Kişiye E-Tebligat Gitti
Son üç ayda binlerce kişiye “açıklamasız” para transferleriyle ilgili e-tebligatlar gönderildiği bildiriliyor. Sistem, açıklaması yetersiz olan tüm işlemleri sorgularken, gerekçeler talep ediliyor. GİB, işlem detayları netleşmeden doğrudan ceza kesmiyor. Ancak taraflardan beyan alınarak sistematik bir denetim süreci yürütülüyor.
Bu süreçte vatandaşlara gönderilen belgelerde, “Neden bu açıklamayı yaptınız?” ya da “Bu para hangi gelir kaleminden?” gibi sorular yöneltiliyor. Cevaplara göre işlem ya riskli olmaktan çıkarılıyor ya da cezai süreç başlatılıyor.
Vergi Uzmanı Uyarıyor: Masum Bir Havale, Büyük Bir Sıkıntıya Dönüşebilir
Vergi Uzmanları sistemin yorumlama biçiminin çok geniş olduğunu belirtti. Yaptığı açıklamada, “Sadece kardeşinize para gönderirken ‘diğer’ yazmanız bile vergi incelemesine yol açabilir” ifadelerini kullandı. Yapay zeka sisteminin bazı işlemleri hatalı yorumlayabileceğini vurgularken, özellikle açıklama kısmının doğru ve açık şekilde yazılması gerektiğine dikkat çekti.
Yeni Düzenlemeler Yolda
Uzmanlar, sistemdeki muhtemel hataların önüne geçmek için GİB’in yeni bir açıklama rehberi yayınlayabileceğini ya da sınıflandırma kriterlerini değiştirebileceğini söylüyor. Hâlihazırda itiraz hakkı açık olsa da, denetim sisteminin daha hassas hale getirilmesi için teknik güncellemeler planlanıyor.
Önümüzdeki haftalarda bu konuda yeni mevzuat düzenlemeleri ya da rehberlerin yayımlanması bekleniyor. Gelir İdaresi, hem teknolojik altyapıyı güçlendirmeyi hem de vatandaşların haklarını gözetmeyi hedefliyor.
