MARKA HUKUKU BAKIMINDAN NFT SANAT ESERLERİNİN AKIBETİ

MARKA HUKUKU BAKIMINDAN NFT SANAT ESERLERİNİN AKIBETİ NFT'ler (Fungible Olmayan Tokenlar), dijital alanda çığır açan bir gelişme olarak ortaya çıktı ve dijital varlıkları algılama ve ticaret şeklimizde devrim yarattı. NFT'ler, ister sanat eseri, ister müzik, hatta sanal gayrimenkul olsun, belirli bir öğenin sahipliğini temsil eden benzersiz bir dijital görünüm sağlayarak, özgünlük duygusu kattı. Dolayısıyla sanatçılar ve yaratıcılar artık dijital eserleriyle günümüze damga vuruyorlar. NFT'lerin ortaya çıkışıyla birlikte bazı sanatçılar ikonik markalara ait ürünlerin NFT’sini tasarlamaya başladı.Bu yaklaşım ikonik markaların logo, ürün ve adlarının kullanılması yoluyla tezahür ettiği için Türk Ticaret Kanunu kapsamında iltibasa neden olacaktır.Bu durum sanatçı bakımından haksız rekabet teşkil edecektir.Ticarette rakipler arasında elbette rekabet istenilen ve doğal bir açılımdır fakat haksız olarak elde edilen bu tarz kazanım ve ünler rekabete zarar vermektedir.Yahutta zarar verme riski vardır diyebiliriz çünkü haksız rekabette mutlaka zarar şartını aramamaktayız. İleride doğabilecek tüm zararlara karşı alınan bir önlem şeklinde açıklandığını önemle ifade etmek de fayda görüyoruz. Öyle ki, ¹İltibas sebebiyle, haksız rekabetin mevcut olması için, muayyen ve müşahhas bir durumda, muhakkak bir zararın olmasına bağlı değildir. Mevcut iltibasın ileride bir zarar doğurabilecek vasıfta olması yeterlidir15. İltibas sebebiyle, şuna da işaret etme-lidir ki, mevzubahis edilmesi gereken husus elde edilecek fayda değildir. Bu hususta mühim olan nokta, diğer tarafın uğradığı veya uğraması muhtemel olan zarardır16. Bu husus, Temyiz Mahkemesinin bir kararı ile teeyyüt etmektedir.TD.19 1 t.1859 E. 4813 K. kararında şu husus tespit edilmiştir17: “... bu davanın açılabilmesi için herhalde 58.maddede yazılı menfaatlerin halele uğrayarak zarar görmesi veya böyle bir tehlikeye maruz kalması gerekir”. Elbette marka hakkı korumasından faydalanan bir marka hakkı sahibi için haksız rekabet hükümlerine dayanmadan sınai mülkiyet hakkına dayalı olarak markasının ürünlerinin iltibasa yol açacak şekilde kullanan eser sahibine karşı yaptığı tecavüzün ortadan kaldırılması ve dava sürecinde de ihtiyati tedbir kararı alınmasını pekala isteyebilir. Konuya açıklık getirmek adına, ABD’de süren bir hukuki uyuşmazlıkla alakalı bir örneği inceleyelim: Geçtiğimiz günlerde dünyaca ünlü bir markanın tasarımlarını NFT olarak yeniden forma dönüştüren ünlü sanatçı yargılandığı mahkemede yaptığı eserin ‘’ifade özgürlüğü ‘’ kapsamında olduğunu ve sanat gayesiyle işbu eseri meydana getirdiğini ifade etti. Federal Mahkemeyse davayı görürken şu soruların üstünde durdu:

Kıdemli (marka sahibi) ve kıdemsiz kullanıcılar (eser sahibi), markayı aynı veya benzer türdeki mal veya hizmetleri tanımlamak için kullanıyor mu?
Kıdemsiz kullanıcı, markanın ötesinde kendi ifade içeriğini esere ne ölçüde ekledi?
Kıdemsiz kullanıcının kullanımının zamanlaması herhangi bir şekilde kıdemli kullanıcının markasının popülaritesinden yararlanmaya yönelik bir motivasyona işaret ediyor mu?
Marka, temel eser, hizmet veya ürünle sanatsal açıdan ne şekilde ilişkilidir?
Kıdemsiz kullanıcı kamuya herhangi bir açıklama yaptı mı veya kamu tarafından bilinen, sanatsal olmayan bir amacı ima eden herhangi bir davranışta bulundu mu?
Kıdemsiz kullanıcı özel olarak herhangi bir beyanda bulundu mu veya özel olarak sanatsal olmayan bir amacı ima eden herhangi bir davranışta bulundu mu?

Asıl saik burada eser sahibi bakımından ikonik markanın kendisiymiş gibi hareket edip marka ürünlerini kullanarak rant elde etmekse marka hakkını ihlal ettiği sonucuna varılacak ve dolayısıyla hakkında tazminata hükmedilmesi gerekecektir. Lanham Yasası bakımından değerlendirilen davanın gidişatı bakımından söylemek gerekir ki; eser sahibi ‘’ifade özgürlüğü’’ vurgusundan davayı kazanacak gibi durmaktadır.Eğer durum böylesi tezahür edecek olursa önemli bir emsal karar olacak ve belki de NFT sanatçılarına ve metaevrene olumlu bir mesaj bırakacaktır. Oysaki, her ne kadar ifade özgürlüğü kapsamında NFT’ler birtakım ikonik markaların ürün ve adlarından faydalanabilecekse de bu durum diğer bir çizgide marka hakkını ihlal eder niteliktedir.Çünkü o tasarımları görecek olan alıcılar tasarımın o markaya ait olabileceği yanılgısına düşecekler ve eserin satıcısının güvenilirliği algısına kapılıp ürüne milyon dolarlar harcayabileceklerdir. Sonuç olarak,NFT'ler sanatçılar ve yaratıcılar için önemli fırsatlar sunarken, bu teknolojiyi kullanan sanatçıların marka haklarını ihlal eder nitelikte haksız fiillerde bulunması, koruyucu önlemlerin alınmasını zorunlu kılıyor. Titiz doğrulama süreçleri oluşturarak ve tüketicileri eğiterek NFT'lerin bütünlüğünü koruyabilir ve hem yaratıcıların hem de tüketicilerin çıkarlarını koruyabiliriz. 1 İLTİBAS SEBEBİYLE HAKSIZ REKABET (TTK. m.57 f.5)Prof.Dr. Nisim FRANKO 2 FLB –Hermes, Metabirkin Davası