Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), milyonlarca çalışanın uzun süredir beklediği erken emeklilik düzenlemesini yürürlüğe koydu. Riskli ve yıpratıcı işlerde çalışan 45 meslek grubuna, “yıpranma payı” kapsamında 5 yıl erken emeklilik hakkı tanındı. Bu karar, özellikle sağlık, güvenlik, madencilik ve basın gibi yüksek stresli mesleklerde görev yapan çalışanlar için önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
Yıpranma Payı Yeniden Düzenlendi
Yeni düzenleme, çalışanların her yıl için ilave prim günü kazanmasını sağlayacak. SGK verilerine göre, yıpranma payı uygulamasından yararlananlar 12 ay çalıştıklarında 15 ila 18 ay çalışmış gibi değerlendirilecek. Bu fark, hem prim gün sayısını artıracak hem de emeklilik yaşını geriye çekecek.
Uzmanlara göre bu sistem, ağır ve riskli iş kollarında görev yapanların hem fiziksel hem de psikolojik olarak maruz kaldıkları yıpranmayı dengelemeyi amaçlıyor. Böylece çalışanlar daha kısa sürede emekli olabilecek ve sağlıklı bir emeklilik dönemi geçirebilecek.
180 Günlük Yıpranma Hakkı Alan Meslekler
SGK, tehlike düzeyine göre yıpranma oranlarını iki ana gruba ayırdı.
Her yıl 180 gün yıpranma hakkı tanınan meslekler:
- Madenciler
- Türk Silahlı Kuvvetleri personeli
- Emniyet ve jandarma teşkilatı çalışanları
- Milli İstihbarat Teşkilatı personeli
- Sahil Güvenlik ekipleri
- Ceza infaz koruma memurları
- Radyoaktif alanlarda çalışan personel
Bu gruplar, her hizmet yılına 6 ay ek prim kazanacak. Uzmanlar, 20 yıl çalışan bir kişinin bu sayede 5 yıla kadar erken emeklilik hakkı elde edebileceğini belirtiyor.
90 Günlük Yıpranma Payı Alacak Meslekler
Her yıl 90 gün yıpranma hakkı tanınan meslekler:
- Gazeteciler ve basın çalışanları
- TRT personeli
- Cam, çimento ve döküm sanayi işçileri
- İtfaiyeciler
- Diş hekimleri, eczacılar, hemşireler ve diğer sağlık çalışanları
Bu gruptaki çalışanlar, yıllık 3 ay ilave prim hakkı kazanarak emeklilik yaşını birkaç yıl geriye çekebilecek.
Kamu ve Özel Sektör İçin Ayrı Hesaplama
Düzenleme hem kamu hem de özel sektör çalışanlarını kapsıyor.
Kamu çalışanları (8 Eylül 1999 öncesi göreve başlayanlar): Yıpranma süresinin tamamı prim gününe eklenirken, sürenin yarısı kadar da yaş indirimi uygulanacak.
Özel sektör çalışanları (4A sigortalıları): 3600 prim gününü tamamlayan işçiler, kazandıkları yıpranma payının yarısı kadar erken emekli olabilecek.
Örneğin, dört yıl yıpranma hakkı kazanan bir işçi iki yıl erken emeklilik hakkı elde edecek.
5 Yıl Erken Emeklilik Formülü
Her yıl 180 gün yıpranma payı kazanan çalışanlar, 20 yıllık hizmetin sonunda toplamda 3600 ek prim günü elde ediyor. Bu da yaklaşık 5 yıl erken emeklilik anlamına geliyor. Normal şartlarda 60 yaşında emekli olması gereken bir çalışan, yeni sistemle birlikte 55 yaşında emeklilik hakkına kavuşabilecek.
Uzman Yorumu
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, yeni düzenlemenin hem çalışan hem de iş güvenliği açısından önemli bir adım olduğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:
“Yıpranma payı, uzun yıllardır çalışan kesimin beklediği bir haktı. Bu düzenleme, tehlikeli ve ağır işlerde görev yapanların yükünü hafifletirken, daha güvenli bir çalışma bilinci de oluşturacak.”
