HATIRALARLA TÜRK MUSİKİSİ 35

HATIRALARLA TÜRK MUSİKİSİ (35)

HAFIZ POST

XVII. asrın büyük Türk bestekârıdır. Üsküdar’da tahminen 1620-1630 yılları arasında doğar. Asıl adı Mehmed, mahlâsı Hafız, Post ise lâkabıdır. Her gittiği yerde yanında taşıdığı post üzerine oturmasından dolayı (Post) lâkabını alır. Babası kamili devran imam olduğu için imamzade Hafız Post diye anılır. Çok iyi bir öğrenim görür. Genç yaşta hafız ve hacı olur.

Sultan IV. Mehmed döneminin büyük ustası, klasik musikimizin en dikkate değer siması ve musiki geleneğimizin başarılı bestekârı olan Hafız Post, Itri gibi bir dehayı yetiştirir. Itri’ye, dersler aldığı şair Naili’den öğrendiklerini aktarır. Aynı zamanda Halveti tarikatına girer. Edebi ilimleri Naili’den, hat sanatını Tophaneli Mahmud Efendi’den öğrenir icazet alır. Sevimli ve nazik olduğu için devlet ricalinin teveccühünü kazanır. Kasimpaşalı Osman Efendi’den musiki dersleri alır. Tanburi, hanende ve bestekâr olarak devrinde çok büyük ün yapar. Basit türkülerden en büyük eserlere kadar dinî ve din dışı 1.000’den fazla eser besteler. Itri’den sonra XVII. asrın en büyük bestekârı olarak kabul edilir. Osmanlı İmparatorluğunun sınırlarını aşıp bütün İslâm âlemine yayılan ünü, bestekarlığı sebebiyledir.

Sarayda yapılan fasıllara sazı (tanburu) ve sesi ile katılır. Bütün çağdaşları gibi Selim Giray Han’dan yardım ve ilgi görür. Bu sanat sever devlet adamının tertip ettiği edebiyat ve musiki toplantılarına katılarak sanatını daha da geliştirir. Gençliğinde resmî görev almaz. Ancak son zamanlarında, Divan Hocaları zümresine katılır, daha sonra Birun (harici) Kâğıt Eminliği’ne getirilir. 1694 yılında vefat eder. Karacaahmet Mezarlığında Divan Şairi Nabi’nin mezarının yanına defnedilir.

Hafız Post, bir nüshası Topkapı, Sarayı Müzesi Kütüphanesinde Revan Köşkü Yazmaları arasında bulunan bir de Güfte Mecmuası, kaleme alır.

Hafiz Post’un ölümü üzerine, o dönem şairlerinden,

“Gergehte eyleyüp âhir karar

Post’u şir-i ecel âak eyledi” (H-1105)

Itri ise,

“Dedi Iri Hafız’a mev’a (varılacak yer, sığınılacak yer) ola Rab cinan” (H-1105)

Yukarıda kısaca belirttiğimiz gibi Türk Güzel Sanatların öemli bir kolu olan Hat Sanatına da morale merak salan Hafız Post, çağının değerli hattatı Tophaneli Mehmed Efendi’den Taliyk, Sülüş, Nesih türü yazı meşk ederek “icazet alır. Mustakimzade Sadeddin Efendi Tuhfe-i (görülmemiş-yeni çıkan) Hattatın adındaki eserinde Hafız Post’un “Hüsn-i Kitabet ve İmlâ” ileünlü olduğunu belirtir.

Hafız Post’un günümüze 14 eseri notalı olarak ulaşmıştır. Bunlar; Tesvih, Durak, İlâhi, Beste Ağır ve Yürük Semailer.

Öte yandan, “Hafız Post Mecmuası adı ile bilinen eserini, Talyik hattı ile yaza. Eserin fihristinde otuz makamdan 1062 güfte kayıtlıdır. Ayrıca, 38 bestekârla 99 söz yazarının adı belirlenmiş olan bu eserin sözlerinin 749’u Türkçe, 299’u Farsça’dır. Bu eserlerin 24’ü, ustası ve tarikat arkadaşı Divan Şairi Naili’ye aittir. Kendi şiirine yapmış olduğu besteler kayıtlı değildir. Eserinde “Hakir Hafız” imzasını kullanır. Edebi kişiliğini belirleyen şu satırlarda haklı olarak isabet vardır.

Hafız Post’tan yazdığı şiirini aşağıya yazdık.

“Leblerin yâdına dil âlemde rüsvadır gider

Kakülün fikri kana başıma sevdadır gider.

Gül yüzün şeviyle ol gonce dehanı her seher

Hafiz-ı şûride bülbül gibi şeydadır gider”

Görüldüğü gibi bu şiirde çağına göre sade bir dil kullanmış. Bugün de zevkle okunan Rast iki eserinin sözlerinin

ilk satırlarını yazıyoruz.

Yürük semai

• Biz alude-i sagar-ı bâdeyiz

Anın çün leb-i yâre dildarız.

Nakış Semâi

• Gelse o şuh meclise naz-ü tegafül eylese,

Kendinden öncekilere göre eserlerinde bir yenilik ve hareketlilik vardır. Dinî eserlerine, Halveti şairlerinin, özellikle

Niyaiz Murî’nin şiirlerini seçer.    DEVAM EDECEK

KAYnak: M-Nazmi Özalp: TÜRK MUSİKSİ TARİHİ-1. Cilt. Sayfa: 149-150)

Yılmaz Öztuna: BÜYÜK TÜRK MUSİKİ ANSİKLOPEDİSİ 1. Cilt. Sayfa: 319