Hatıralarla Türk Musikisi

Hatıralarla Türk Musikisi Müzikolog Mahmut Ragıp Gazimihal Türk Musikisi tarihinden bahsederken; “Orta Asya’daki Doğu Türkeli’nde Pendetonik (5’lli ses aralığı) müzik icra edilirken Batı Türkeli’nde heptatonik (7’li ses aralığı) müzik icra edilirdi.Batı Türkelli’ndeki bu heptatonik musiki batıya doğru göçlerle beraber Horasan’da, daha sonra Konya’da, Osmanlı Devleti ile Edirne ‘de ve başkent İstanbul olunca İstanbul’da usta-çırak ilişkisi ve eğitimi ile zirveye çıkmıştır “ diye açıklamıştır. Batılı müzikologlardan kimisi Türk Musikisi’nin Bizans’tan alındığını kimi Arap Musikisinden alındığını kimisi Yunan Musikisi’nden alındığını iddia etmişlerdir. Kimi de İran’dan alındığını iddia etmiştir.Musikimizde Dr. Suphi Ezgi ile bir ekol kurmuş olan Hüseyin Sadettin Arel “Türk Musikisi Kimindir?” uzun bir araştırmayla adı geçen isimle 1948 de yayımlanmaya başladığı Musiki Mecmuası’nda (aylık) yıllarca yukarıdaki iddiaları tek tek bilimsel olarak ele alarak çürütmüştür. Aylık olarak yayımladığı Musiki Mecmuası’ndaki incelemelerini daha sonra Milli Eğitim Bakanlığı’nca “KÜLTÜR ESERLERİ” serisinde “TÜRK MUSİKİSİ KİMİNDİR?” adı ile kitap olarak yayımlanmıştır.Daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı 1988 yılında Arel’in bu muazzam çalışmasını aynı isimle yayımlamıştır. Musikimiz Anadolu’nun her köşesinde kendi yöresel hasletlerine göre türkü, uzun hava, koşma, divan gibi isimlerle insanımızın gönlünden geçen özellikle acı hatıraları terennüm edilmiştir.Öte yandan “Şark Musikisi” adı altında Osmanlı Devleti Aliye’nin himayesiyle Enderun-u Humayun’da akademik okul gibi gelişmesini sürdürmüştür. İkinci inkişaf yeri Mevlevi Tekkeleri olmuştur. Enderun’da özellikle ladini eserler icra edilirken; Mevlevi Tekkelerinde dini, tasavvufi eserler bestelenmiş ve icra edilmiştir. Musikimizin geliştiği bir dal da Mehterhanelerin icra ettikleri “Mehter Marşlarıdır. Hunlar zamanındaki Tuğ olan ve vurmalı sazlarla nefesli sazlardan oluşan askeri mızıka, Selçuklular zamanında Tabılhane veya Nevbethane adını almıştır.Batılıların imrendiği Mehterhane 1828 de II. Mahmut tarafından kapatılmış, Napolyon’un emekli bando subayı GluseppeDonizetti’ye Mızıka-ı Humayun adlı batı kopyası saray bando okulunu kurmuştur. Bestekar, Udi müzikolog Cinuçen TANRIKORUR “Askeri olan olmayan müzik türlerinden yüzlerce eserlik repertuarıyla birlikte Orta Asya kökenli Türk Askeri Musiki yok edilmiştir.Enver Paşa ve Ahmet Muhtar Paşa’nın gayretleri ve daha sonra 1935’in Savunma Bakanı Zekai APAYDIN tarafından yok olması önlenmiştir.” diye OSMANLI MUSİKİSİ isimli kitabında genişçe izah etmektedir. CinuçenTanrıkorur, Osmanlı Musikisi isimli kitabında Mevlevihane’den bahsederken, 13-14. Yüzyıl Konya’dan doğan Mevlevi Musikisi müzik estetiğinin zirvesine çıkaracak ve Sultan Veled tarafından kurulan ve Mevlana’nın tasavvufi fikirleriyle ibadet şeklini (Sema) sistemleştiren Mevlevilik, Türkçe, Arapça, Farsça, hat, tezhib, sema meşki gibi derslerin yanında ciddi musiki eğitimi de veren dergahları ve bir konser salonu niteliğindeki semahaneneleriyle Osmanlı Musikisi’nin gelişmesinde yüzyıllar boyu büyük bir ocak görevini yapmıştır. 16.yy dan itibaren bestelenmeye başlayan Mevlevi Ayini adı verilen , ayinhan, mutrib ve semazen (ses, saz, raks) üçlüsü tarafından icra edilen ve Osmanlı dışında hiçbir kültürde bulunmayan Mevlevi musikisi eserleri Osmanlı Musikisinin her açıdan özünü teşkil ederler. Devam Edecek…