Cehennem Başkalarıdır

Cehennem Başkalarıdır Sartre’ın “Gizli Oturum” eserinde üç ana karakter (Garcin, Inez ve Estelle) cehennemde mahsur kalır. Ancak cehennem, hiçbirinin beklediği gibi değildir. Oyunda bir odada kapalı kalan ve birbirleri ile konuşmak zorunda kalan üç kişiden biri olan Inez Garcin’e ilgi duyar. Ancak Garcin ise diğer kadından hoşlanmaya başlar. Başlangıçta hepsi kendini güçlü ve günahsız kabul eder. Ancak karakterler, birbirileri ve geçmişleri üzerine konuştukça cehennemin kendisini açığa çıkmaya başlar. Her biri hayatta işledikleri günahları ve nasıl öldüklerini anlatır. Sonucunda da insan olarak birbirlerine mahkûm olduklarını ve birbirlerini anlamaları gerektiğini fark ederler. Oyunun sonuna doğru Garcin şunları söyleyecektir.” Hiç aklıma getirmezdim böyle olacağını, acı, ateş, kızgın ızgara hepsi sizsiniz demek. Ne gülünç şey. Kızgın ızgaranın ne gereği var: cehennem başkalarıdır…” (Sartre, 2015). Başka bir deyişle, onları bekleyen fiziksel bir işkence yoktur. Orayı cehenneme çeviren, diğer insanlarla ilişki kurmak zorunda olmanın getirdiği duygusal ve zihinsel işkencedir. Cehennem başkalarıdır, başkalarının bakışıdır. Sartre'ın "cehennem başkalarıdır" sözü bir tür kolektif cehennem yaratanlar ve bu cehennemin bireye sürekli olarak kimin yanlış olduğunu dikte etmesiyle oluşmaktadır. Bir başkasıyla etkileşime girdiğimizde, kendi dünyamızın merkezini korumak için karşımızdakini adeta bir "öteki" olarak belirleriz. O kişiyi bir özne olarak görmek yerine, onun özgürlüğünü hiçe sayarak bir nesne olarak konumlandırırız. Bu, Sartre'ın ifadesiyle cehennem gibi bir durum yaratır. Sartre’ın eseri, Gizli Oturum ’un kült cümlesi olan “cehennem başkalarıdır” yargısı, insanın kendisi gibi bilinçli varlıklar olan diğer insanların özgürlüklerini görmezden gelmesini ya da onlara birer nesneymiş gibi davranmasını eleştirmektedir. İnsanlar, özgürlüğünü var eden karşıtıyla karşılaştığında herkes, karşısındakini nesne olarak konumlandırmakta ve ötekileştirmektedir (Avcı, 2016). Cehennem başkalarıdır sözüne denk gelen bir durum Selim İleri’nin “Bodrum Dörtlemesinde” geçen konu ve karakterlerde de kendine yer bulur: “Roman kişileri, çürümüş bir toplumsal yapının ne kadar uzağında olurlarsa o denli mutlu olacaklardır. En yakın arkadaşlarının yanında bile aradığı huzuru ve mutluluğu bulamayan bireyin yaşadığı bu yabancılaşma duygusu onu tek başına olmaya mahkûm etmiştir. Başkalarının bireye ve onun dünyasına yüklediği anlamlar, bireyi bir çıkmazın içine itmekte ve mutsuz etmektedir. Başka bir deyişle yabancılaşma, şeyleşme, nesneleşme kavramlarıyla gerçekten ve somut bir şekilde ödeşmek, bazen bütün bir toplumun sahip olduğu değerlere karşı çıkmakla eş anlamlı olmaktadır. Bu tam da Sartre’ın “cehennem başkalarıdır.” tutumuna denk gelir (Yılmaz, 2017). Kaynakça . Avcı, İ. B. (2016). Jean-Paul Sartre’in Varoluşçu Düşüncesinin İzlerini Modern Sinemada Aramak: Çölde Çay filmi. Selçuk İletişim, 9(3), 321-342. . Paul, SJ (2015). Toplu Oyunlar- Jean Paul Sartre. Ithaki Yayınları. . Yılmaz, N. (2017). Selim İleri’nin “Bodrum Dörtlemesi’nde” Bunalım Edebiyatının İzleri. Akademik sosyal Araştırma Dergisi. Yıl: 5, Sayı: 63, Aralık 2017, s. 491-503.